เกือบ 10 ปีที่ผ่านมา กลุ่มมิตรผลได้พัฒนาแหล่งน้ำในไร่อ้อยทุกรูปแบบ โดยเน้น การสร้างแหล่งน้ำขนาดเล็ก ไม่ว่าจะเป็น สระน้ำในไร่อ้อย หรือบ่อบาดาลน้ำตื้น นั่นเพราะเรารู้ว่า อ้อยโรงงาน เป็นพืชที่ต้องมีแหล่งน้ำสำรอง ที่ต้องการน้ำตลอดทั้งปีประมาณ 1,500 มิลลิเมตร หรือประมาณ 2,400 ลูกบาศก์เมตรต่อไร่ มิตรชาวไร่ท่านใดที่ยังไม่ได้เตรียมการสำรองน้ำในหน้าแล้งที่จะถึงนี้ เรามีรูปแบบการพัฒนาระบบชลประทานขนาดเล็กในไร่อ้อย ของกลุ่มน้ำตาลมิตรผลมาฝากดังนี้ค่ะ

• การขุดสระเก็บน้ำเสริมฝน

  การขุดสระเก็บน้ำโดยทั่วไปมีลักษณะแบบการขุดเหวี่ยงขึ้นคันสระ มีชาญพักสระ และมีทางรับน้ำเข้า โดยควรขุดบริเวณที่ต่ำที่สุดของพื้นที่ มีความลาดเอียง 1-2 เปอร์เซ็นต์ เพื่อใช้พื้นที่ทั้งไร่เป็นส่วนรับน้ำให้มีปริมาณน้ำฝนไหลเข้าสระเร็วขึ้น ส่วนวิธีการใช้น้ำ อาศัยต้นกำลังขนาดเล็ก เช่นปั๊มหอยโข่ง เครื่องสูบน้ำเบนซิน ในการสูบเพื่อส่งน้ำให้กระจายทั้งแปลง การขุดสระเก็บน้ำฝนส่วนใหญ่ใช้เพื่อเสริมจากน้ำฝนปกติ ขนาดของสระควรออกแบบให้มีปริมาณน้ำใช้ได้ 2-3 ครั้ง แบบ Supplement Irrigation ซึ่งควรมีรายละเอียดดังนี้
  

  สระเก็บน้ำควรมีพื้นที่รับประโยชน์ไม่น้อยกว่า 10 ไร่
  ความลึกไม่น้อยกว่า 3 เมตร
  ความลาดชันด้านข้าง 1 : 1.5
  สระเก็บน้ำขนาด 1,260 ลบ.ม.
  เทียบเท่าปริมาณน้ำฝน 750 มม.
  งบประมาณต่อสระ 25,200 บาท

• การเจาะบ่อบาดาลน้ำตื้น

  การขุดเจาะบ่อบาดาลไม่สามารถขุดเจาะได้ทุกที่ เนื่องจากปริมาณน้ำใต้ดินมีความแตกต่างทั้งเรื่องปริมาตรและคุณภาพของน้ำ น้ำใต้ดินที่เป็นน้ำบาดาลโดยส่วนใหญ่ต้องอยู่ลึกกว่า 20 เมตร อยู่ในโพรงใต้ชั้นหินหรือชั้นดินแข็ง และเขตภาคอีสานส่วนใหญ่ปริมาณน้ำค่อนข้างน้อย มีตั้งแต่ 2-20 ลูกบาศก์เมตรต่อชั่วโมง มีจำกัด จำเป็นต้องมีการให้น้ำแบบ Supplement Irrigation จำนวน 2-3 ครั้งเพื่อเสริมปริมาณน้ำฝนปกติ มีรายละเอียดบ่อบาดาลดังนี้
  

  บ่อบาดาลควรมีพื้นที่รับประโยชน์ไม่น้อยกว่า 15-30 ไร่
  บ่อบาดาลแบบเปิด ขนาด 5 นิ้ว
  ลงท่อกันทรุดระดับชั้นหินหรือดินแข็ง
  ปริมาณน้ำไหลต่อเนื่องไม่น้อยกว่า 4 ชั่วโมง
  ปริมาณน้ำบาดาล 6 ลบ.ม./ชม.
  งบประมาณต่อบ่อ 32,000 บาท
  การใช้ประโยชน์จากบ่อน้ำบาดาล โดยส่วนใหญ่จะใช้ปั๊มหอยโข่ง ที่มีระยะดูดได้ไม่เกิน 6 เมตร และใช้ปั๊มน้ำบาดาล(Submersible Pump) หากระดับน้ำบาดาลลึกเกินกว่า 6 เมตร โดยใช้ไฟฟ้าทั่ว ๆ ไปหรือจากเครื่องปั่นไฟ

• การให้น้ำในไร่ ด้วยระบบน้ำหยด

  ระบบการให้น้ำมีหลายประเภทแต่แบบที่ให้ประสิทธิภาพสูงสุดถึง 95 เปอร์เซ็นต์ คือการให้ระบบน้ำหยดในไร่ จากแหล่งน้ำต่าง ๆ เช่น สระน้ำ บ่อบาดาล แหล่งน้ำธรรมชาติ และสถานีสูบน้ำด้วยไฟฟ้าเป็นต้น โดยมีต้นทุนค่อนข้างสูงเมื่อเทียบกับวิธีการให้น้ำแบบอื่น ๆ ซึ่งในการใช้ในไร่ควรใช้แบบชุด Mobile เคลื่อนย้ายได้ ขนาดพื้นที่ 5 ไร่ มีส่วนประกอบดังนี้

  สายน้ำหยด หนา 10 มิลลิเมตร ความยาว 6,000 เมตร
  ระยะห่างระหว่างหัวน้ำหยด 20-50 เซนติเมตร
  กรองตะแกรงหรือกรองดิส ขนาด 2 นิ้ว จำนวน 1 ตัว
  อุปกรณ์ต่อท่อและซ่อมท่อ จำนวน 100 ตัว
  ท่อส่งน้ำ PVC ขนาด 2 นิ้ว จำนวน 10 ท่อน
  มีค่าใช้จ่ายอัตรา 4,500 บาท/ไร่
  คิดเป็นจำนวนเงิน 22,500 บาท/ชุด
  มีอายุการใช้งาน 3 ปี สามารถใช้กับพืชได้เก็บทุกชนิด

หวังเป็นอย่างยิ่งว่ารูปแบบระบบชลประทานขนาดเล็กในไร่อ้อยที่นำเสนอในครั้งนี้ จะช่วยลดปัญหาน้ำไม่เพียงพอกับปริมาตรที่อ้อยต้องการในไร่อ้อยของมิตรชาวไร่ได้นะคะ